Kompetencje przyszłości w branży IT – które z nich najbardziej pomogą pracownikom odnaleźć się w nowej rzeczywistości?

Czy wiesz, że w pierwszej połowie roku tylko 17% pracodawców ma w planach rozwijanie kompetencji swoich pracowników^[1]? Tymczasem w dynamicznie zmieniającej się popandemicznej rzeczywistości takie podejście może skutkować utratą konkurencyjności. Pandemia uwidoczniła, jak kluczowa jest m.in. szybka adaptacja do zmian, a także rozwinięte kompetencje w zakresie komunikacji i inteligencja emocjonalna. Dopasowanie biznesu do cały czas zmieniających się warunków nie jest możliwe, gdy pracownicy nie posiadają odpowiednich umiejętności. Z drugiej strony, rozwijanie kompetencji miękkich jest motorem rozwoju, bo to właśnie osoby je posiadające będą w przyszłości pionierami innowacji. Jakie kompetencje więc rozwijać, aby w 2022 roku prowadzić z sukcesem biznes w obszarze IT?

[1] Źródło: Biuro Prasowe Manpower: http://biuroprasowe.manpowergroup.pl/163510-mniej-niz-co-piaty-pracodawca-planuje-rozwijac-kompetencje-pracownikow-w-i-polowie-2022-roku

Od skutków pandemii koronawirusa nie jesteśmy w stanie uciec ani w życiu osobistym ani zawodowym. Firmy, w których wcześniej z niemożliwym graniczyło wzięcie przez pracownika dnia „home office”, w dużym stopniu przeniosły się na pracę w trybie hybrydowym lub całkowicie zdalnym. Nie wszystkie przedsiębiorstwa były do tej zmiany przygotowane. Pojawił się szereg wątpliwości dotyczących rzetelności pracowników, a także bariery technologiczne, które mocno utrudniały pracę na odległość. Firmy zmuszone były przeorganizować model pracy, aby maksymalnie wykorzystać home office (dowiedz się więcej o życiu zawodowym Polaków po pandemii). Pojawiła się też potrzeba rozwoju kompetencji technicznych oraz rozwoju zupełnie nowych kompetencji – według Światowego Forum Ekonomicznego do końca 2022 roku w wyniku automatyzacji zniknie około 75 milionów miejsc pracy[1], co może budzić w pracownikach obawy dotyczące stabilności zatrudnienia. Każdego roku pojawiają się kolejne obszary specjalizacyjne i trend ten mocno przyspieszył w ciągu ostatnich dwóch lat. Oprócz pandemii koronawirusa wpłynęły na to automatyzacja i algorytmizacja pracy, globalizacja (rozumiana jako zależność od gospodarek krajów będących daleko od nas), nowe formy komunikacji treści, nowe struktury organizacji, a nawet cały czas wydłużający się czas życia i pracy. Efektem wszystkich tych czynników jest np. fakt, że w ubiegłym roku aż 32% kandydatów zmieniło swoje kwalifikacje, a 34% – podniosło kompetencje zawodowe[1]. Wygląda więc na to, że pandemia pobudziła nas do rozwoju i doskonalenia swoich umiejętności.

Stała się pewnym sprawdzianem kompetencji menedżerskich – z trzeciego sondażu Business Centre Club i 4 Business & People wynika, że o sukcesie menedżerów w czasie pandemii najczęściej decydowały takie kompetencje jak:

• Umiejętność przejścia na zarządzanie zdalne.
• Zarządzanie kryzysowe i zarządzanie zmianą.
• Reagowanie na potrzeby emocjonalne pracowników[2].

Z kolei za najważniejsze kompetencje pracowników, które będą grać kluczową rolę do roku 2025, Światowe Forum Ekonomiczne uznało[3]:

• Umiejętność analitycznego i innowacyjnego myślenia.
• Umiejętność ciągłego uczenia się.
• Umiejętność rozwiązywania złożonych problemów.
• Krytyczne myślenie i zdolność analizy.
• Kreatywność.
• Przywództwo.
• Przyswajanie najnowszych technologii.
• Projektowanie i programowanie.
• Odporność na stres i elastyczność.
• Umiejętność wyciągania i formułowania wniosków.

Co ciekawe, wśród dziesięciu najważniejszych kompetencji niezwykle istotną rolę odgrywają spychane jeszcze do niedawna na drugi plan kompetencje miękkie.

Kompetencje miękkie – droga do sukcesu w IT w 2022 roku?

Jak już wspomniano, trendy z całą pewnością pokazują, że umiejętności interpersonalne będą miały w tym i kolejnych latach coraz większe znaczenie. Z informacji zebranych przez portal Bankier.pl wynika, że już wkrótce empatia, kreatywność czy inicjatywa będą tak samo ważne, co umiejętność obsługi aplikacji czy maszyn[1]. Aby nadążyć za zmianami i postępem, potrzebne jest więc przede wszystkim nastawienie się na ciągłą naukę. I dotyczy to nie tylko pracowników, ale też pracodawców, którzy mogą osobom zatrudnionym umożliwić rozwój, organizując kursy, szkolenia czy angażując pracowników w nowe wyzwania zawodowe.

Wracając do kompetencji miękkich, czym one w takim razie są? Są to umiejętności, które niełatwo zmierzyć, dotyczące bardzo często cech charakteru, podejścia do drugiego człowieka, motywacji czy organizacji. Kompetencje interpersonalne są mocno powiązane z inteligencją emocjonalną i psychiką. Choć kiedyś nie były one traktowane na równi z kompetencjami twardymi, dziś są tak samo istotne, a często nawet bardziej pożądane w procesach rekrutacji. Ważne więc, aby wiedzieć, które z tych umiejętności warto pozyskać i rozwinąć. Według danych z raportu Deloitte do najbardziej pożądanych kompetencji pracowników IT należą m.in.: kreatywność, elastyczność poznawcza, inteligencja emocjonalna, umiejętność rozwiązywania problemów czy krytyczne myślenie[2]. Przyjrzyjmy się więc bliżej wybranym kompetencjom miękkim:

• Umiejętność rozwiązywania problemów w innowacyjny sposób – pracodawcy podkreślają, że chcą zatrudniać przede wszystkim osoby, które nie boją się podejmowania wyzwań. Dlatego podczas rozmów kwalifikacyjnych coraz częściej pojawiają się zadania polegające na szukaniu nieszablonowych rozwiązań trudnych sytuacji czy np. znalezieniu błędu w kodzie.
• Rozwiązywanie konfliktów – ta kompetencja ważna jest przede wszystkim w pracy zespołowej i zespołach projektowych. Konflikty są nieuniknione, dlatego skuteczny pracownik powinien wiedzieć, jak poradzić sobie z zaistniałym problemem

• Zdolności adaptacyjne – pracownicy, którzy potrafią dostosować się do zmian, są bardziej zmotywowani i trudniej zniechęcają się w razie niepowodzenia. Zwykle posiadają wysoko rozwinięte cechy przywódcze i częściej awansują.
• Inteligencja emocjonalna – określamy nią umiejętność postrzegania i radzenia sobie nie tylko z własnymi emocjami, ale też stanami emocjonalnymi innych osób. Ta umiejętność jest niezbędna do utrzymywania stabilnych relacji podczas pracy z innymi.
• Budowanie relacji i komunikacja – przede wszystkim umiejętność rozmowy, słuchania, wymiany informacji i predyspozycje do pozostawania w kontakcie są szczególnie cenne, gdy pracujemy w trybie zdalnym.
• Gotowość do nabywania wiedzy i ciągłego rozwijania swoich kompetencji.
• Samodzielność – przyszłość należy do pracowników uniwersalnych, czyli takich, którzy dobrze radzą sobie zarówno w pracy samodzielnej, jak i zespołowej. Pracodawcy coraz częściej zwracają uwagę na takie cechy jak chęć podejmowania inicjatywy, umiejętność realizacji zadań bez pomocy innych i szczegółowych wytycznych oraz otwartą postawę.

Jak widzisz, kompetencje miękkie są niezbędne, przede wszystkim po to, aby nadążać za wciąż zmieniającym się rynkiem i tym samym zmieniającymi się zachowaniami klientów. Kompetencje miękkie pozwalają na budowanie zwinnych, zróżnicowanych zespołów, a co za tym idzie, zwinne projektowanie rozwiązań dopasowanych do potrzeb klientów i rynku (dowiedz się więcej o Product Market Fit). Bezpośrednio przekłada się to na konkurencyjność firmy wynikającą z dostarczania na rynek nowej wartości i wyznaczania nowych trendów. Eksperci serwisu LinkedIn twierdzą, że aż 92% rekruterów uważa kompetencje miękkie za równie ważne jak umiejętności twarde. Warto jednak podkreślić, że są one trudniejsze do rozwijania. Dzięki temu trudniej poddają się automatyzacji i z tego powodu będą ważniejsze dla pracowników przyszłości. Nie bez znaczenia jest też fakt, że umiejętności interpersonalne pozwalają skuteczniej niż umiejętności twarde wyróżnić się na tle innych kandydatów. To właśnie dobrze rozwinięte kompetencje miękkie będą potrzebne pracownikom, którzy chcą stać się driverami innowacji, automatyzacji, robotyzacji i dynamicznego rozwoju konkurencyjności firmy, szczególnie w tak wymagającej branży jak IT.

Jak więc rozwijać kompetencje miękkie pracowników? Metod i podejść jest wiele, poniżej zebraliśmy jednak te, które uważamy za najbardziej skuteczne:

• Kultura organizacyjna firmy, która akceptuje i wspiera różnorodność, docenia proaktywnych pracowników z pasją i daje przyzwolenie na eksperymentowanie i popełnianie błędów. Tzw. empatyzacja, czyli stawianie pracownika w centrum uwagi poprzez uruchomienie empatii i zrozumienia jest szczególnie istotna teraz, kiedy część z nas wciąż pracuje zdalnie. Dowiedz się więcej o empatyzacji.
• Klientocentryczność, czyli projektowanie i dostarczanie rozwiązań nie dla siebie, ale z myślą o klientach. Klientocentryczne firmy, chcąc maksymalizować satysfakcję klienta, najpierw dokładnie go poznają i dopiero wtedy proponują adekwatną wartość, za którą klient będzie chciał zapłacić. Klientocentryczność to więc stawianie klienta w centrum wszechświata i całkowite skupienie się na jego potrzebach.
• Ko-kreacja, czyli „współtworzenie” – termin ten odnosi się nie tylko do obecnych klientów, ale też, a może nawet przede wszystkim, do potencjalnych klientów, kontrahentów, pracowników i innych podmiotów znajdujących się w Twoim otoczeniu biznesowym. Ko-kreacja to zaproszenie do współpracy i interakcji ludzi, którzy chcą i są gotowi kreować własne doświadczenia. Osoby te angażują się w proces wymyślania nowego doświadczenia, które przyniesie korzyści zainteresowanym stronom. Dowiedz się więcej o ko-kreacji w biznesie.
• Open innovation, czyli otwarte podejście do tworzenia innowacji oparte na współpracy. Jest to współpraca w celu nieustannego podnoszenia poziomu innowacyjności całej branży. Firmy, które pracują w modelu Open innovation za filary uważają współpracę i współdzielenie wiedzy i zasobów.
• Design thinking, czyli myślenie projektowe, które ma na celu dostarczanie twórczych rozwiązań. Model ten wykorzystuje specyficzne metody pracy, które pobudzają kreatywność.
• Design sprint, czyli strategia osiągania wyznaczonego celu w bardzo krótkim czasie.
• Service design – projektowanie usług „idealnych” w oparciu o przestawienie się z myślenia produktowego na myślenie usługowe oraz przyswojenie informacji, że usługa bardzo mocno różni się od produktu.
• Diversity&Inclusion – dla długofalowego sukcesu firmy ogromne znaczenie ma również zwiększanie różnorodności i zaangażowania pracowników. Działania w zakresie Diversity to pozyskiwanie do organizacji różnorodnych osób, z których każda wnosi swoje kompetencje i talenty. Inclusion to natomiast tworzenie przyjaznego środowiska, w którym zróżnicowani pracownicy są doceniani i akceptowani. Warto wspomnieć, że strategie te, aby przyniosły maksymalne korzyści, muszą być wdrożone razem.
• Lean startup, czyli odwrócenie tradycyjnego sposobu myślenia i postępowania oraz ciągłe eksperymentowanie. Metoda jest pewnego rodzaju „bezpiecznym eksperymentowaniem” na klientach, iteracyjnym prowadzeniem projektów rozwoju biznesu.
• Customer research, czyli badanie klienta w celu poznania jego oczekiwań.
• Business partnering, czyli pewnego rodzaju współpraca między biznesem a HR.

Wniosek

Podczas Światowego Forum Ekonomicznego w 2018 roku twórca globalnego serwisu Alibaba Jack Ma pokusił się o stwierdzenie, że aktualne metody nauczania, jak i rzeczy, których uczymy, są archaiczne i pochodzą sprzed dwustu lat. I w pewnym sensie jest to prawda, dlatego tak ważne jest, aby nadążać za dynamiką rozwoju otoczenia biznesowego. Tylko rozwijając przyszłościowe kompetencje swoich pracowników, możesz zapewnić swojej firmie wzrost i konkurencyjność. I do takich kompetencji na pewno należą umiejętności interpersonalne.

BIBLIOGRAFIA

Bibliografia:

1. Manpower, informacje z Biura Prasowego: http://biuroprasowe.manpowergroup.pl/163510-mniej-niz-co-piaty-pracodawca-planuje-rozwijac-kompetencje-pracownikow-w-i-polowie-2022-roku
2. British Polish Chamber of Commerce: http://bpcc.org.pl/pl/aktualnosci/przyszlosc-rynku-pracy
3. Raport Michael Page, marzec 2021: https://www.michaelpage.pl/dla-medi%C3%B3w/badania-i-publikacje/przegl%C4%85dy-wynagrodze%C5%84
4. Sondaż Business Centre I 4 Business & People, maj 2020: https://www.bcc.org.pl/opinie_ekspertow/na-froncie-zostaja-najmocniejsi-wyniki-sondazu-bcc-i-4-business-people-nt-wplywu-pandemii-koronawirusa-na-firmy/
5. Światowe Forum Ekonomiczne Top 10 work skills of tomorrow – how long it takes to learn them: https://www.weforum.org/agenda/2020/10/top-10-work-skills-of-tomorrow-how-long-it-takes-to-learn-them/
6. pl Rynek pracy przyszłości: https://www.bankier.pl/wiadomosc/Rynek-pracy-przyszlosci-Jakie-kompetencje-beda-wymagali-pracodawcy-8212356.html
7. Deloitte:Manifesting legacy: Looking beyond the digital era: https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/uk/Documents/technology/deloitte-uk-global-cio-survey-2018.pdf